ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ- ΚΑΠΟΥ ΣΕ  ΕΝΑ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ

12 Μαρτίου 1938. Οι Αυστριακοί ψηφίζουν  σε ποσοστό 99,75% υπέρ της προσάρτησης στο Ράιχ. Η Αυστρία φοράει τα γιορτινά της και ετοιμάζεται να υποδεχτεί τον Χίτλερ ως θριαμβευτή. Σερπαντίνες, κομφετί, σημαιάκια, άντρες, γυναίκες και μικρά παιδιά γεμάτα ενθουσιασμό και ανυπομονησία [i].

Στις αρχές του αιώνα μας,  το 2010, εβδομήντα δύο χρόνια μετά, κάπου σε ένα γηροκομείο,  δύο ηλικιωμένοι βλέπουν στην τηλεόραση πλάνα αρχείου από εκείνη την ημέρα.  Μέσα στο πλήθος αναγνωρίζουν τον  δεκάχρονο τότε εαυτό τους. Ανασύροντας από το σεντούκι του χρόνου το άλμπουμ τους με τις φωτογραφίες, ξαναζούν εκείνη τη στιγμή. Τώρα που οι ρυτίδες έσκαψαν το πρόσωπό τους, ζώντας στο περιθώριο την περίοδο της ζωής τους, που οι δυνάμεις τους τους έχουν  πλέον εγκαταλείψει, γυρνούν με τη μνήμη τους πίσω στο χρόνο.

Πώς άραγε μπορεί να νιώθει κάποιος που εβδομήντα δύο χρόνια  πριν ήταν κομμάτι της ιστορίας που γράφτηκε με αίμα; Η εύκολη απάντηση είναι ότι θα θυμηθούν εκείνην την ημέρα και θα βάλουν τη φωτογραφία πίσω στο σεντούκι, σαν να μη συνέβη τίποτα. Εξάλλου, η ιστορία αποφάνθηκε: ο Χίτλερ έφταιγε για όλα! Ο Χίτλερ φταίει που αιματοκύλησε τον πλανήτη, για τα εκατομμύρια των θυμάτων της γενοκτονίας των Εβραίων, για όλα. Και το γεγονός πως στη δίκη της Νυρεμβέργης οι υπαίτιοι της πρόκλησης των εγκλημάτων πολέμου και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας δεν μετανόησαν, τους καθιστά ακόμα πιο ένοχους.

Θέλω να πιστεύω ότι οι ηλικιωμένοι της ιστορίας μας θα νιώσουν ντροπή, θα αισθανθούν το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί στις μελανές αυτές σελίδες της ανθρωπότητας. Και για ένα λεπτό μόνο να είχε γοητευτεί κάποιος από τις ρητορείες του ικανότατου ρήτορα Χίτλερ, έχει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί. Αυτό το συναίσθημα της ενοχής που εύχεσαι για λίγο «να ανοίξει η γη να σε καταπιεί».

Ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Εβραίων σήμερα. Αν οι δύο φίλοι μας που ανασύρουν στη μνήμη τους όσα έγιναν την περίοδο της κυριαρχίας των ναζί δεν νιώσουν ντροπή και αν όλοι οι υπόλοιποι ηλικιωμένοι στο ίδιο γηροκομείο δεν νιώσουν οίκτο για αυτούς, αν επαναπαυτούμε με το κλείσιμο της υπόθεσης και τα ανάθεμα μόνο στον Χίτλερ, τότε απλά θα είμαστε μάρτυρες της ίδιας ιστορίας που θα επαναλαμβάνεται, με τη μόνη διαφορά τους πρωταγωνιστές που θα αλλάζουν, και την κλίμακα των ίδιων αποτελεσμάτων.

Θωμάς Χριστιάς- Ιστορικός

[i] Eric Vuillard, « Ημερήσια διάταξη», Εκδόσεις Πόλις, σελ. 133-137